Cuối năm 1986, Trung ương điều động ông Lê Phước Thọ - Bí thư Tỉnh uỷ Hậu Giang (gồm TP Cần Thơ, tỉnh Hậu Giang và tỉnh Sóc Trăng ngày nay) ra làm Trưởng Ban Nông nghiệp Trung ương. Vừa chân ướt chân ráo ra Hà Nội, ngày 3/1/1987, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh gọi ông đến nhà riêng giao nhiệm vụ: “Bộ Chính trị điều động đồng chí ra Trung ương phụ trách nông nghiệp để giải quyết lương thực cho cả nước...".
Nhận nhiệm vụ từ Tổng Bí thư, dù thấy vinh dự song do là người có trách nhiệm nên ông hết sức băn khoăn, trăn trở. Trong hồi ký “Dấu chân in đậm trên quê hương, đất nước” (NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, 2020), ông Lê Phước Thọ chia sẻ, điều ông suy nghĩ rất nhiều là nhân dân nhiều vùng trong cả nước đang thiếu lương thực, bị đói trên diện rộng. Bây giờ người lãnh đạo làm như thế nào để sản xuất lương thực vừa đủ ăn lại có dự trữ quốc gia, đồng thời có sản lượng lúa hàng hóa xuất khẩu gạo bằng và hơn Thái Lan.
Ông đến gặp Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Phó Thủ tướng Chính phủ) Võ Văn Kiệt ở nhà riêng tại Hà Nội. Hai ông thống nhất cùng nhau nghiên cứu cơ chế, chính sách nông nghiệp nói chung, khai thác vựa lúa lớn nhất cả nước ở đồng bằng sông Cửu Long, trong đó, có vùng Đồng Tháp Mười và tứ giác Long Xuyên… Thời gian sau, chính ông Lê Phước Thọ làm Trưởng Tiểu ban xây dựng đề án đổi mới nông nghiệp.
“Đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp" (sau này là Nghị quyết số 10-NQ/TW) là đề án lớn, có tầm cỡ quốc gia. Ông Lê Phước Thọ đã dành 9 tháng (từ ngày 26/3 đến ngày 25/12/1987) đi khảo sát 4 vùng kinh tế khác nhau. Trong quá trình đi khảo sát và qua các cuộc hội nghị, có nhiều ý kiến đóng góp bản dự thảo đề án. Các ý kiến thảo luận, tranh luận sôi nổi, thẳng thắn, tâm huyết, có thuận, có trái ngược... làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn, gợi mở nhiều vấn đề mới cho cả trước mắt và lâu dài.
“Điều đáng phấn khởi là tuyệt đại đa số đảng viên, cán bộ và nông dân đồng tình, ủng hộ, hoan nghênh, tôi và các đồng chí trong Tiểu ban xây dựng đề án thở phào nhẹ nhõm và bảo với nhau rằng: "Nghị quyết đã đi vào lòng của nông dân rồi". Nhân dân cả nước có lương thực đủ ăn, sẽ thoát khỏi nạn đói, chấm dứt tình trạng nhập khẩu lương thực và đi mua lương thực bằng tem phiếu và xếp hàng” - ông Lê Phước Thọ chia sẻ trong hồi ký.
Bản dự thảo Nghị quyết số 10-NQ/TW về đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp sửa đi sửa lại đến lần thứ 5 mới trình Bộ Chính trị khóa VI xem xét, quyết định. Một số đồng chí trong Bộ Chính trị cho rằng dự thảo sẽ làm tan rã hợp tác xã, tạo điều kiện cho trung nông, phú nông phục hồi và xóa chủ nghĩa xã hội; làm ruộng đất manh mún, khó cơ giới hóa nông nghiệp… Song dự thảo Nghị quyết được đồng chí Phạm Văn Đồng - Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Thủ tướng Chính phủ đồng tình và nhất trí cao.
Ngày 5/4/1988, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh ký ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TW. Nghị quyết lịch sử này, nhân dân gọi tắt là "Khoán 10".
Không phải đợi lâu, thực tế vụ mùa năm 1988-1989, sản lượng lương thực tăng thêm 2 triệu tấn thóc, vừa bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, vừa có gạo xuất khẩu. “Nạn đói được giải quyết, thật bất ngờ, không ai nghĩ đến” - ông Lê Phước Thọ kể lại trong hồi ký./.
.jpg)
